Giải mã câu hỏi lập kế hoạch chiến lược là gì và các tiêu chí đảm bảo tính hiệu quả của một bản kế hoạch chiến lược.
Trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng biến động và đa dạng, việc xây dựng một kế hoạch chiến lược chặt chẽ trở nên quan trọng hơn bao giờ hết đối với các doanh nghiệp. Không chỉ là một tài liệu giữ vai trò hướng dẫn, mà kế hoạch chiến lược còn là bản đồ chiến lược quyết định sự thành công hay thất bại của một tổ chức. Vậy, kế hoạch chiến lược là gì và tại sao nó trở thành một yếu tố quyết định sự thịnh vượng của doanh nghiệp?
Trong bài viết này, Coach For Life sẽ cùng bạn khám phá câu hỏi kế hoạch chiến lược là gì, bóc tách từng khía cạnh để hiểu rõ về tầm quan trọng của nó trong quản lý doanh nghiệp.
Mục lục
Kế hoạch chiến lược là gì?
Nếu bạn ở vị trí quản lý lãnh đạo, chắc hẳn bạn từng tham gia các cuộc họp kế hoạch chiến lược, hay được yêu cầu lập kế hoạch chiến lược cho đội ngũ của bạn. Thế nhưng, trên thực tế, kế hoạch chiến lược là gì?
Kế hoạch chiến lược là một tài liệu chi tiết mô tả các mục tiêu chiến lược, chiến lược, và bước hành động mà một tổ chức hoặc doanh nghiệp sẽ thực hiện để đạt được mục tiêu dài hạn của mình. Nó là một công cụ quản lý và hướng dẫn, giúp định rõ hướng đi và cung cấp kế hoạch cụ thể để thực hiện chiến lược đó. Kế hoạch chiến lược thường có thời hạn từ 3 đến 5 năm, và nó là nền tảng cho tất cả các quyết định và hoạt động của doanh nghiệp trong thời gian đó.
Lập kế hoạch chiến lược là gì?
Lập kế hoạch chiến lược cho doanh nghiệp là quá trình xác định mục tiêu chiến lược dài hạn cũng như ngắn hạn của doanh nghiệp và phát triển các bước cụ thể để hiện thực hóa các mục tiêu. Kế hoạch chiến lược giúp doanh nghiệp định hình hướng đi của mình trong tương lai và tối ưu hóa cơ hội cũng như đối mặt với thách thức.
Trong một thế giới kinh doanh đầy biến động như thực tại, việc lập kế hoạch chiến lược lại càng quan trọng hơn bao giờ hết để con thuyền doanh nghiệp vững vàng đi qua cơn bão. Đó cũng chính là lý do mà Coach For Life quyết định nghiên cứu và xây dựng dịch vụ Strategic Planning Facilitation. Đây một dịch vụ đặc biệt mà đội ngũ Coach/Điều phối viên chuyên nghiệp của Coach For Life cung cấp để điều phối và hỗ trợ quá trình hoạch định chiến lược cho tổ chức hoặc doanh nghiệp.
Mục đích của kế hoạch chiến lược trong hoạt động kinh doanh
Cùng với câu hỏi lập kế hoạch chiến lược là gì, các nhà lãnh đạo hẳn cũng rất quan tâm đến việc tại sao họ phải dành thời gian công sức để làm điều đó. Kế hoạch chiến lược là một công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp và nhà lãnh đạo đạt được thành công trong dài hạn.
Đối với doanh nghiệp, mục đích của kế hoạch chiến lược là cung cấp một bản đồ đường đi, giúp doanh nghiệp xác định mục tiêu, phân bổ nguồn lực và đưa ra các quyết định phù hợp.
Đối với nhà lãnh đạo, kế hoạch chiến lược cung cấp định hướng, giúp nhà lãnh đạo tập trung nguồn lực và nỗ lực của mình vào những mục tiêu quan trọng nhất và dẫn dắt đội nhóm một cách hiệu quả để đi đến thành công.
Vai trò của kế hoạch chiến lược trong hoạt động kinh doanh
Cùng với việc hiểu được kế hoạch chiến lược là gì, nhà lãnh đạo cũng cần nhận biết được những vai trò khi có một bản kế hoạch chiến lược cụ thể và sáng tỏ:
Hướng dẫn cho các quyết định: Kế hoạch chiến lược cung cấp một hướng dẫn rõ ràng cho các quyết định của doanh nghiệp. Nó giúp doanh nghiệp xác định những việc cần làm và những việc không nên làm. Ví dụ, nếu mục tiêu của doanh nghiệp là tăng thị phần, thì kế hoạch chiến lược sẽ giúp doanh nghiệp xác định các thị trường mục tiêu và các chiến lược tiếp thị phù hợp.
Tối đa hóa hiệu quả: Kế hoạch chiến lược giúp doanh nghiệp tập trung vào những việc quan trọng và tránh lãng phí nguồn lực. Ví dụ, nếu doanh nghiệp có nguồn lực hạn chế, thì kế hoạch chiến lược sẽ giúp doanh nghiệp xác định các lĩnh vực ưu tiên và phân bổ nguồn lực cho các lĩnh vực đó một cách hiệu quả nhất.
Tăng khả năng cạnh tranh: Kế hoạch chiến lược giúp doanh nghiệp xác định những cơ hội và thách thức trong môi trường kinh doanh, từ đó đưa ra những chiến lược phù hợp để vượt trội hơn đối thủ. Ví dụ, nếu doanh nghiệp nhận thấy rằng xu hướng tiêu dùng đang thay đổi, thì kế hoạch chiến lược sẽ giúp doanh nghiệp điều chỉnh sản phẩm và dịch vụ của mình để đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
Tăng cường sự gắn kết của nhân viên: Việc có một kế hoạch chiến lược sáng rõ giúp nhân viên hiểu rõ mục tiêu và tầm nhìn của doanh nghiệp, từ đó họ có động lực và quyết tâm hơn để đóng góp cho sự thành công của doanh nghiệp. Ví dụ, nếu doanh nghiệp có mục tiêu trở thành công ty hàng đầu trong ngành, thì kế hoạch chiến lược sẽ giúp nhân viên hiểu được tầm quan trọng của công việc của họ và họ sẽ có động lực để làm việc chăm chỉ hơn.
Quản lý thách thức: Bằng cách phân tích môi trường kinh doanh, doanh nghiệp có thể xác định các cơ hội và thách thức tiềm ẩn. Kế hoạch chiến lược sau đó có thể bao gồm các mục tiêu và chiến lược để giải quyết các thách thức này. Ví dụ, nếu doanh nghiệp nhận thấy rằng có một xu hướng mới trong ngành của mình, thì kế hoạch chiến lược của doanh nghiệp có thể bao gồm các mục tiêu và chiến lược để điều chỉnh sản phẩm và dịch vụ của mình để đáp ứng xu hướng đó.
Phân biệt kế hoạch chiến lược với các loại kế hoạch khác
Kế hoạch chiến lược là một tài liệu dài hạn, thường có thời hạn từ 3 đến 5 năm. Nó xác định mục tiêu và chiến lược chung của doanh nghiệp. Kế hoạch chiến lược là nền tảng cho tất cả các kế hoạch khác của doanh nghiệp, bao gồm kế hoạch kinh doanh, kế hoạch marketing, kế hoạch nhân sự,...
Bảng dưới đây sẽ cho nhà lãnh đạo một góc nhìn toàn cảnh hơn về sự khác biệt giữa kế hoạch chiến lược và kế hoạch kinh doanh và kế hoạch marketing:
Yếu Tố | Kế Hoạch Chiến Lược | Kế Hoạch Kinh Doanh | Kế Hoạch Marketing |
Mục Tiêu Chính | Đạt được tầm nhìn và sứ mệnh dài hạn của tổ chức | Đạt được mục tiêu kinh doanh cụ thể | Đạt được mục tiêu tiếp thị và quảng bá |
Phạm Vi | Toàn diện, ảnh hưởng lớn đến tất cả các khía cạnh của tổ chức | Tập trung vào cách tổ chức thực hiện công việc hàng ngày để đạt được mục tiêu kinh doanh cụ thể | Tập trung vào chiến lược tiếp thị và quảng bá để thu hút và giữ chân khách hàng |
Thời Hạn | Tương đối dài hạn, thường từ 3 đến 5 năm hoặc lâu hơn | Thường ngắn hạn, bao gồm kế hoạch hành động cho một năm tới | Thường ngắn hạn, có thể bao gồm kế hoạch cho một chiến dịch quảng cáo hoặc một quý kinh doanh |
Phạm Vi Chuẩn Bị | Liên quan đến tất cả các khía cạnh của tổ chức và chiến lược cạnh tranh | Tập trung vào các chi tiết về sản phẩm, dịch vụ, nguồn lực, và tiến trình kinh doanh | Tập trung vào các hoạt động tiếp thị cụ thể, chiến lược quảng bá, và phương tiện truyền thông |
Lưu ý rằng mặc dù các kế hoạch này có các đặc điểm khác nhau, chúng thường liên kết với nhau để tạo ra một chiến lược toàn diện và nhất quán cho tổ chức. Kế hoạch chiến lược quản lý chiến lược dài hạn, trong khi kế hoạch kinh doanh và kế hoạch marketing tập trung vào việc thực hiện chiến lược này ở mức chi tiết hơn và theo hướng ngắn hạn hơn.
8 Yêu cầu của một kế hoạch chiến lược hiệu quả là gì?
Để biến kế hoạch chiến lược thành kim chỉ nam dẫn dắt doanh nghiệp tới thành công, bản kế hoạch đó cần đảm bảo đáp ứng những yêu cầu sau:
1, Dựa trên sự thấu hiểu về các yếu tố bên trong và bên ngoài tổ chức
Bạn cần có một cái nhìn khách quan và không thiên vị về những diễn biến đang xảy ra trong và ngoài doanh nghiệp của mình. Các yếu tố nội bộ có thể bao gồm văn hóa công ty, nguồn lực kinh doanh, quản lý dòng tiền,... Đồng thời, kế hoạch chiến lược nên chứa đựng các phân tích về môi trường kinh doanh bên ngoài, bao gồm PESTEL và SWOT. Việc này giúp tổ chức nắm bắt được các cơ hội và thách thức đang diễn ra, tạo ra cơ sở cho quyết định chiến lược chặt chẽ.
2, Đặt ra những mục tiêu thực tế
Mục tiêu là đích đến mà doanh nghiệp muốn đạt được. Mục tiêu cần được xác định rõ ràng, cụ thể, có thể đo lường được, có tính khả thi và có tính liên kết với nhau. Ned Frey, chủ sở hữu của Foursight Seminars, Inc., lưu ý rằng những mục tiêu bạn đặt ra vừa nên đầy cảm hứng, vừa đủ thực tế để đội nhóm có thể thực thi. Ông cũng nhấn mạnh vào ba yếu tố khi xác định mục tiêu trong quá trình lập kế hoạch chiến lược là “mục đích, trọng tâm và đam mê”.
3, Tạo cảm giác cấp bách và quan trọng
Tạo cảm giác cấp bách là một yếu tố quan trọng trong việc xây dựng và thực thi kế hoạch chiến lược. Khi mọi người cảm thấy rằng có một sự cấp bách để hành động, họ sẽ có nhiều khả năng tập trung và nỗ lực hơn để đạt được mục tiêu. Mục đích của việc tạo cảm giác cấp bách là để thúc đẩy mọi người thay đổi, dù từng bước nhỏ. Khi mọi người cảm thấy rằng cần phải hành động, đội nhóm sẽ có nhiều khả năng đạt được mục tiêu của mình.
4, Tận dụng những ưu điểm cốt lõi của tổ chức
Dấu hiệu phân biệt doanh nghiệp của bạn là gì? Chiến lược là về việc hiểu rõ về những điểm mạnh của công ty và khai thác chúng để tiến lên phía trước. Trong cuốn sách "Built to Last," Jim Collins và Jerry Porras bàn về sự quan trọng của việc cân bằng nhân tố cốt lõi không thay đổi (giá trị và mục đích của công ty), đồng thời khuyến khích sự tiến triển (sự thay đổi và đổi mới).
"Hãy phát huy những điểm mạnh của tổ chức bạn. Không làm điều này tương đương với những gì Tom Rath mô tả là 'lựa chọn con đường gặp nhiều sự kháng cự nhất,'" như Steve Brody, một cựu quan chức cấp cao của Coca-Cola, đã nói.
5, Đồng bộ với văn hoá tổ chức
Ở bất cứ thời điểm nào, bản kế hoạch chiến lược cũng cần có sự kết nối chặt chẽ với văn hoá doanh nghiệp. Kế hoạch chiến lược cần phải đồng bộ với văn hóa tổ chức để đảm bảo sự nhất quán và cam kết từ nhân viên. Sự kết hợp này không chỉ tăng cường hiệu quả thực hiện mục tiêu chiến lược mà còn hỗ trợ quá trình đưa ra quyết định và khuyến khích sự đổi mới. Nó tạo ra một môi trường làm việc tích cực, thúc đẩy cam kết, và hỗ trợ trải nghiệm làm việc tích cực của nhân viên. Đồng thời, sự đồng bộ này giúp tổ chức tạo ra một định hình độc đáo và thu hút sự chú ý trong thị trường.
6, Sự cam kết xuất phát từ người lãnh đạo
Lãnh đạo không thể ép buộc sự thay đổi, nhưng họ có thể dẫn dắt quá trình đó. Bất kể phong cách lãnh đạo của họ là gì, những người lãnh đạo thông thái biết cách thể hiện cam kết của mình và phân công công việc một cách hiệu quả để đạt được mục tiêu chiến lược lớn hơn. Những người lãnh đạo xuất sắc có thể tạo ra ảnh hưởng lớn đối với mục tiêu chiến lược của công ty, hỗ trợ và hướng dẫn nhân viên trong quá trình thực hiện.
7, Dễ dàng đo lường và đánh giá
Kế hoạch chiến lược cần xác định các chỉ số hiệu suất và cách đo lường để theo dõi sự tiến triển và đánh giá kết quả. Điều này cung cấp cho doanh nghiệp cơ hội để đánh giá lại và điều chỉnh chiến lược theo thời gian.
8, Rõ ràng về các bước thực thi
Điều cần thiết là khiến nhân viên biến kế hoạch chiến lược của cả tổ chức thành kế hoạch của riêng họ. Để làm được điều này, nhà lãnh đạo nên rõ ràng nhất có thể về các bước hành động nào được ưu tiên. Trong các chương trình điều phối Strategic Planning Facilitation, chúng tôi sẽ không bao giờ khép lại buổi thảo luận chiến lược khi mà các thành viên tham gia chưa rõ ràng về kế hoạch hành động của riêng họ hoặc bộ phận của họ.
Ai là người tham gia vào quá trình lập kế hoạch chiến lược?
Một câu hỏi cũng thường được đặt ra là: Việc lập kế hoạch chiến lược do ai đảm nhiệm?. Nhiều người cho rằng, việc lập kế hoạch hoàn toàn phụ thuộc vào ban lãnh đạo và hội đồng quản trị. Tuy nhiên, quá trình lập kế hoạch chiến lược trong doanh nghiệp thường tham gia của nhiều bên liên quan, bao gồm:
Ban Lãnh đạo Cấp Cao: Điều này bao gồm CEO, giám đốc điều hành và các thành viên trong hội đồng quản trị. Họ chịu trách nhiệm chính trong giai đoạn đầu tiên của quá trình lập kế hoạch chiến lược và định hình tương lai dài hạn (thường là 3-5 năm) của doanh nghiệp.
Giám đốc Các nhóm Chuyên Môn: Đây có thể là các giám đốc, đội ngũ chuyên gia từ các bộ phận khác nhau như tiếp thị, tài chính, nghiên cứu và phát triển, nguồn nhân lực, v.v. Họ đưa ra góc nhìn chuyên sâu từ lĩnh vực của mình và tạo nên tính toàn diện cho bản kế hoạch chiến lược.
Nhân Viên Các cấp: Sự tham gia của nhân viên là quan trọng để đảm bảo sự hiểu biết và cam kết từ tất cả các cấp độ trong tổ chức. Họ thường tham gia thông qua quá trình đánh giá, phản hồi, và việc thực hiện hoá chiến lược đã được xây dựng bởi các cấp trên.
Chuyên Gia Chiến lược: Đôi khi, doanh nghiệp có thể thuê các chuyên gia bên ngoài hoặc các nhà tư vấn chiến lược để mang lại góc nhìn và kiến thức độc đáo từ bên ngoài tổ chức.
Quá trình này là một quá trình tương tác, đòi hỏi sự đồng thuận và cam kết từ tất cả các bên liên quan để tạo ra một kế hoạch chiến lược có ý nghĩa và thực tế cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc có được sự đồng thuận của nhiều nhóm đối tượng không phải là dễ dàng, rất nhiều khó khăn có thể nảy sinh trong quá trình lập kế hoạch chiến lược: các bên không đồng thuận ý kiến, xung đột phát sinh, các thành viên không tích cực chia sẻ quan điểm,...
Chính vì vậy, các chuyên gia chiến lược cũng đề xuất rằng, các doanh nghiệp nên có một điều phối viên (host/facilitator) chuyên nghiệp để hỗ trợ quá trình lập kế hoạch chiến lược. Thông qua việc điều phối chuyên nghiệp, mọi thành viên được khuyến khích tích cực tham gia vào quá trình hoạch định, từ việc thách thức các giả định và nhận thức gốc rễ, đến việc tìm kiếm giải pháp sáng tạo và giải quyết vấn đề. Điều phối viên sẽ tạo ra một không gian an toàn và cởi mở, xây dựng quy trình thông minh và đặt những câu hỏi quan trọng để đội nhóm vượt ra khỏi ranh giới an toàn, từ đó thu thập thông tin cần thiết để xây dựng một chiến lược vừa mạnh mẽ, vừa linh hoạt.
Nếu bạn đã từng hoặc đang gặp khó khăn trong việc tạo ra quy trình để xây dựng kế hoạch chiến lược cho doanh nghiệp, các chuyên gia phụ trách dịch vụ Strategic Planning Facilitation của Coach For Life sẵn sàng tư vấn giúp bạn. Đăng ký tại link này.