Làm sao để phân biệt Coaching và tư vấn, kèm cặp, đào tạo? Cùng tìm hiểu sự khác nhau giữa các hình thức này trong bài viết hôm nay cùng Coach For Life.
Mục lục
Tìm hiểu về Coaching, tư vấn, kèm cặp, đào tạo
1, Coaching là gì?
Theo Liên đoàn khai vấn quốc tế (ICF), Coaching là hợp tác với khách hàng trong quá trình kích thích tư duy và sáng tạo, truyền cảm hứng để họ phát huy tối đa tiềm năng của mình.
>> Tìm hiểu chi tiết tại: Coaching là gì?
Bản chất Coaching là hỗ trợ khách hàng (Coachee) nâng cao năng lực, nhận thức, sự cam kết và sự tự tin để phát huy tiềm năng của mình.
Coaching giúp nâng cao tự nhận thức của những người tham gia. Tự nhận thức là nền tảng của trí tuệ cảm xúc từ đó cải thiện chất lượng các mối quan hệ. Coaching không chỉ có hiệu quả đối với người trực tiếp tham gia mà còn tác động đến những người liên quan như nhân viên của các cấp quản lý.
Giải pháp do Coachee đưa ra nên Coaching không bị giới hạn bởi kiến thức, kinh nghiệm của Coach trong lĩnh vực hoạt động của Coachee.
2, Tư vấn (Consulting) là gì?
Tư vấn là quá trình một người có kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm đưa ra lời khuyên và giải pháp giúp khách hàng giải quyết vấn đề. Một nhà tư vấn có thể hoạt động trong bất kỳ lĩnh vực nào nhưng nhiều thập kỷ qua thuật ngữ này được dùng nhiều trong lĩnh vực kinh doanh.
Nhà tư vấn sẽ đưa ra góc nhìn khách quan về những vấn đề mà khách hàng đang gặp phải và dựa vào những kiến thức, chuyên môn của mình để đưa ra giải pháp cho vấn đề đó. Tư vấn có thể diễn ra ở quy mô toàn doanh nghiệp hoặc giữa nhân viên cấp cao có chuyên môn, kinh nghiệm đưa ra lời khuyên cho nhân viên cấp dưới.
Ai cũng có thể là chuyên gia tư vấn nếu họ có kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm trong một lĩnh vực cụ thể sau nhiều năm học tập, đào tạo và tích lũy kinh nghiệm làm việc. Hiệu quả của giải pháp phụ thuộc nhiều vào kiến thức, kinh nghiệm chuyên môn của nhà tư vấn đối với lĩnh vực của khách hàng.
3, Kèm cặp (Mentoring) là gì?
Kèm cặp là gì? Kèm cặp (Mentoring) thường được dùng để chỉ mối quan hệ giữa hai người trong đó người hướng dẫn (Mentor) truyền đạt lại những kiến thức và kinh nghiệm cho người được kèm cặp (Mentee) trong một lĩnh vực nhất định. Bản chất của Mentoring là mối quan hệ học hỏi, mentor sẽ đưa ra các hướng dẫn, giải pháp, phương hướng giúp mentee có được sự tiến bộ.
Một người mentor có thể giúp mentee thăng tiến trong lĩnh vực của mình và kết nối với những cơ hội mà mentee có thể không có quyền tiếp cận. Mentor làm điều này bằng cách chia sẻ kiến thức của họ, giúp mentee xác định cơ hội trên con đường của mình.
Mục đích của Mentoring là khai thác kiến thức và kinh nghiệm của mentor để phát triển kỹ năng, kiến thức và hiểu biết về cuộc sống và công việc cho mentee.
Mentoring sẽ giúp bạn tiết kiệm được thời gian nhờ học hỏi những kinh nghiệm, kiến thức của người đi trước. Mentor cũng được hưởng lợi trong quá trình này, vì dạy cho người khác là cách tốt nhất để củng cố kiến thức cho chính mình.
4, Đào tạo (Training) là gì?
Đào tạo là quá trình có tổ chức mà qua đó mọi người học kiến thức, kỹ năng cho những mục đích nhất định. Đào tạo bao gồm các hoạt động dạy và học được thực hiện với mục đích chính là giúp mọi người tiếp thu, áp dụng kiến thức, kỹ năng cần thiết cho công việc.
Đào tạo là một hoạt động quan trọng giúp nâng cao năng lực, cải thiện hiệu suất và hiệu quả làm việc cho nhân viên. Chương trình đào tạo do giảng viên quyết định và họ là người đóng vai trò chính trong quá trình này.
Phân biệt Coaching và tư vấn, kèm cặp, đào tạo
Trong thực tế, Coaching, tư vấn, kèm cặp, đào tạo có chung một số đặc điểm kỹ năng chính, nhưng vẫn có những sự khác biệt giữa chúng. Không thể khẳng định hình thức nào tốt hơn, mỗi hình thức sẽ phát huy được lợi ích của mình trong những tình huống, nhu cầu và mục tiêu khác nhau.
Phân biệt Coaching và tư vấn, kèm cặp, đào tạo giúp lựa chọn được những hình thức phù hợp trợ giúp cho sự phát triển của cá nhân và doanh nghiệp.
Phân biệt coaching và tư vấn (Consulting)
Ở Coaching, với sự trợ giúp của các Coach, khách hàng sẽ là người đưa ra mục tiêu và các giải pháp, hành động để phát huy hết tiềm năng của mình để đạt được mục tiêu.
Coaching yêu cầu các kỹ năng lắng nghe, đặt câu hỏi từ đó cho phép Coachee đưa ra quan điểm của mình. Coaching tập trung vào mục tiêu và hành động mà Coachee đưa ra. Giải pháp, hành động trong Coaching không phụ thuộc vào khả năng, hiểu biết của người Coach đối với lĩnh vực của Coachee, mà phụ thuộc vào chính tư duy và những khám phá mới mẻ của khách hàng.
Tư vấn liên quan đến kỹ năng đưa ra lời khuyên và sử dụng kiến thức chuyên môn trong lĩnh vực nhất định của nhà tư vấn để đưa ra giải pháp giải quyết vấn đề của khách hàng.
Tư vấn tập trung vào vấn đề và giải pháp cho vấn đề đó. Coaching tập trung vào mục tiêu và hành động, kế hoạch thực hiện mục tiêu.
Phân biệt coaching và kèm cặp (Mentoring)
Coaching tập trung vào việc đặt những câu hỏi giúp khơi gợi. Coaching cũng yêu cầu trách nhiệm giải trình từ Coachee để đạt được thành tích cao hơn. Người Coach không cần có kiến thức, chuyên môn trong lĩnh vực của Coachee.
Mentoring tập trung vào việc truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm của mentor để xây dựng kỹ năng, kiến thức cho mentee. Mentor phải là người có nhiều kiến thức và kinh nghiệm hơn mentee. Mentor là người trả lời các câu hỏi của mentee trong quá trình kèm cặp.
Phân biệt coaching và Đào tạo (Training)
Coaching tập trung vào việc giúp Coachee nâng cao nhận thức về bản thân và khai thác tiềm năng của chính họ. Các Coach có thể không phải chuyên gia trong một lĩnh vực cụ thể và không cung cấp kiến thức cho Coachee.
Đào tạo tập trung vào việc dạy, thực hành các kiến thức, kỹ năng thông qua hình thức học tập. Chương trình đào tạo phụ thuộc vào giảng viên. Mặc dù những giáo viên giỏi có thể sử dụng một vài kỹ thuật trong Coaching để tương tác với học viên thì đây vẫn là một mối quan hệ không ngang bằng. Giảng viên sẽ là người đưa ra câu trả lời đúng.
Bảng tóm tắt dưới đây giúp bạn có cái nhìn tổng quát hơn để phân biệt coaching và các hình thức khác.
Khai vấn (Coaching) | Tư vấn (Consulting) | Kèm cặp (Mentoring) | Đào tạo (Training) |
- Khai phá tiềm năng từ bên trong - Coach lắng nghe, đặt câu hỏi. - Mối quan hệ ngang hàng, hợp tác giữa Coach - Coachee. - Chưa có quy định giấy phép hoạt động từ nhà nước. Một số tổ chức khai vấn quốc tế thiết lập những tiêu chí để hoạt động Coaching được diễn ra an toàn và hiệu quả. - Coachee là người dẫn dắt, tự đưa ra mục tiêu và giải pháp theo sự hướng dẫn của Coach. Giải pháp không phụ thuộc vào kiến thức, kinh nghiệm của Coach - Tập trung vào hành động, sự cam kết của Coachee để tạo ra thay đổi ở hiện tại nhằm đạt được mục tiêu | - Giải quyết các vấn đề - Nhà tư vấn đưa ra lời khuyên, giải pháp - Mối quan hệ giữa một người có kiến thức, kinh nghiệm hơn. - Bất cứ ai có chuyên môn, kinh nghiệm trong một lĩnh vực nào đó đều có thể trở thành nhà tư vấn. - Khách hàng đưa ra vấn đề, nhà tư vấn đưa ra giải pháp. Giải pháp phụ thuộc vào kiến thức, kinh nghiệm của nhà tư vấn. - Tập trung vào giải pháp để giải quyết vấn đề hiện tại | - Chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức - Mentor hướng dẫn, đưa ra lời khuyên, định hướng. - Mối quan hệ Mentor - Mentee. Trong đó Mentor có vị thế cao hơn. - Mentor không cần có bằng cấp, chỉ cần có kiến thức và kinh nghiệm. - Mentor sẽ là người chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, dựa trên nhu cầu của Mentee. Sự tiến bộ của Mentee phụ thuộc vào khả năng dẫn dắt của Mentor. - Tập trung vào việc tận dụng kiến thức và kinh nghiệm của mentor. | - Truyền đạt thông tin - Giáo viên giảng dạy - Mối quan hệ thầy trò. - Tuỳ vào từng hình thức đào tạo mà yêu cầu giảng viên có bằng cấp hoặc không. - Giảng viên là người quyết định nội dung giảng dạy. - Tập trung vào kiến thức, kỹ năng và dạy người học cách thực hiện nó. |
Coaching trong một số trường hợp có thể bao gồm cả Mentoring và Training. Các Coach nên giải thích rõ ràng với Coachee sự khác nhau của Coaching với các hình thức khác và có thể giới thiệu các Coachee đến những nhà tư vấn, cố vấn, trị liệu khi cần thiết.
Khi nào sử dụng Coaching?
Một người thường gặp những khó khăn liên quan đến 3 vấn đề chính
Kỹ năng và khả năng: Thiếu kỹ năng và khả năng để thực hiện nhiệm vụ.
Bản thân: Thiếu sự tự tin, tập trung, động lực và sự cam kết hoàn thành nhiệm vụ.
Các yếu tố bên ngoài: Bị ảnh hưởng bởi các yếu tố nằm ngoài sự kiểm soát của bản thân nguồn lực sẵn có, điều kiện thị trường, các đối tác, môi trường làm việc…
Với mục đích dẫn đến những thay đổi nhận thức và đưa ra được hành động, Coaching sẽ giúp ích khi bạn có kỹ năng và khả năng hoàn thành nhiệm vụ, nhưng vì lý do nào đó đang gặp khó khăn với sự tự tin, sự tập trung, động lực hoặc bị ảnh hưởng từ những yếu tố bên ngoài. Coaching cũng giúp ích khi bạn có những kỹ năng cơ bản và muốn được hỗ trợ để phát triển thêm các kỹ năng của mình.
Coaching và tư vấn, kèm cặp, đào tạo đều là các hình thức trợ giúp. Nhưng chúng khác nhau về cách tiếp cận trợ giúp mà mỗi hình thức đưa ra cũng như phạm vi các vấn đề, tình huống có thể giúp đỡ. Coach For Life là đơn vị đi tiên phong trong việc cung cấp dịch vụ Coaching chuyên sâu cho các lãnh đạo và các chương trình xây dựng văn hoá Coaching trong tổ chức, chương trình hỗ trợ nhân viên nhằm nâng cao hiệu suất công việc
Coaching phát triển nhanh chóng ở Việt Nam trong những năm gần đây. Vì chưa có những quy định pháp lý về chứng chỉ hành nghề từ các cơ quan nhà nước nên ai cũng có thể tự nhận mình là Coach. Tuy nhiên, nhiều tổ chức khai vấn trên thế giới đã thiết lập các yêu cầu trong đào tạo để hoạt động Coaching diễn ra chuyên nghiệp, hiệu quả và an toàn.
Coach For Life là đơn vị tiên phong ở Việt Nam cung cấp chương trình đào tạo khai vấn dành cho lãnh đạo và Coach chuyên nghiệp được chứng nhận bởi Liên đoàn khai vấn quốc tế (ICF).
Tài liệu tham khảo: